Sažetak ▼

Europa se tijekom 2015. godine suočila s migracijskom krizom koja je bila posljedica vrhunca višegodišnjih migracijskih kretanja iz Afrike i Azije, primarno, prema državama članicama EU. Uz ranije nezabilježenu brojnost migranata, specifičnost migracijskih kretanja 2015. bilo je prebacivanje težišta kretanja migranata na tzv. Balkanski migrantski pravac. Takva dinamika i smjer kretanja suočili su EU i tranzitne države jugoistočne i srednje Europe s izazovom traženja održivih rješenja u upravljanju krizom. U radu se analiziraju faktori koji su potaknuli snažan rast kretanja migranata prema državama EU, primarno Njemačkoj te faktori koji su usmjeravali to migrantsko kretanje na Balkanski pravac koji se proteže od Grčke prema Austriji i drugim zapadnoeuropskim državama. U radu se analiziraju razlozi za djelovanje država zahvaćenih krizom, a koje su se kretale u prostoru od humanitarnog pristupa krizi pa do priklanjanja sekuritizaciji. Autori uočavaju kako je pristup najčešće bio determiniran unutarnje i vanjsko-političkim interesima pojedine države, a održivost pristupa u direktnoj korelaciji sa spremnošču odredišnih država za prijem migranata. Analiza pokazuje kako je održivo rješenje samo ono koje polazi od faktora koji djeluju na migracijska kretanja. To se podjednako odnosi na migracijske politike emitivnih, odredišnih i tranzitnih migracijskih država.

Sažetak ▼

U svetu koji se brzo menja proces globalizacije nameće dugoročan zadatak: kako održati ili preurediti postojeći svetski (ne)red. Cilj ovoga rada je da ukaže na pojavu klimatskih izbeglica u kontekstu problema izbeglica uopšte. Zajednički imenitelj svih izbeglica je opasnost da se naruše odnosi i postepeno oslabi saradnja među državama. Autor stavlja akcenat na pozitivnu ulogu izbeglica u jačanju i revalorizaciji multikulturalizma u postojećim društvima i državama, kao i na njihov doprinos kontinuiranom procesu globalizacije. Rad takođe ima za cilj da ukaže na odsustvo potpune nadležnosti međunarodnih organizacija kao centara donošenja odluka. Važno pitanje i, u isto vreme, akutan problem je kako sačuvati društva i države, uključujući i Srbiju, kao istorijski ishod pojave klimatskih izbeglica koje najviše prete da naruše njihovu socijalnu strukturu.

Sažetak ▼

U radu se iz teorijske perspektive istorijskog institucionalizma istražuje da li je nemačka Vlada u većoj meri ograničena svojim članstvom u zoni evra, nego što to uobičajene analize o njenoj dominaciji predočavaju. Autorka zastupa stav da navedeno ograničenje naročito dolazi do izražaja kada se u razmatranje uzme odnos ove ekonomski najjače članice Evropske unije i sve moćnije Evropske centralne banke. Nemačka je tokom formativne faze Ekonomske i monetarne unije insistirala da se u Osnivački akt uključe pretpostavke najšire nezavisnosti za Evropsku centralnu banku. Pritom, (pre)videla je mogućnost da će Evropska centralna banka u kritičnom trenutku ekonomske krize, dodeljenu autonomiju iskoristiti da učini ono što smatra najboljim za Evrozonu kao celinu, a za šta će se ispostaviti da je suprotno interesima najjače ekonomije bloka. Autorka analizom odabranih antikriznih mera skreće pažnju na sposobnost prilagođavanja institucionalnog sistema koji podupire zajedničku valutu na eksterne šokove, uključujući i načine na koje nadnacionalne tehnokratske institucije šire svoje nadležnosti. Autorka zaključuje da je, kao krajnji rezultat, kriza podstakla višeslojne procese institucionalnog prilagođavanja i usložnjavanja koji vode postepenoj i nedovoljno transparentnoj centralizaciji odlučivanja u Evrozoni.

Sažetak ▼

Rad analizira strukturna obeležja finlandizacije kao jednog od modela neutralnosti malih država u sukobima velikih sila. Autor iz karakteristika neutralnosti Finske za vreme Hladnog rata izvodi definicione elemente finlandizacije i utvrđuje uslove neophodne za njenu izvodljivost. Utvrđuju se i razlike između finlandizacije i drugih modela neutralnosti malih država („tampon” država i „siva zona”), a sam model dovodi u vezu sa nekoliko dihotomnih podela neutralnosti (neutralnost u ratu i miru, vojna i politička, trajna i ad hoc, garantovana i jednostrana, de jure i de facto, aktivna i pasivna). Pored Finske, testirano je i nekoliko pomoćnih primera: Jugoslavija uoči Drugog svetskog rata, Danska i Švedska za vreme istog rata, te savremeni Azerbejdžan, Uzbekistan i Srbija. Zaključak je da uspešan primer neutralnosti hladnoratovske Finske pruža dobre lekcije za spoljnu politiku svake male države koja se nađe u sferi uticaja velike sile s kojom ima sukob nacionalnih interesa.

Sažetak ▼

U teoriji i praksi međunarodnog prava dugo je prisutna rasprava o sposobnosti uticaja odluka međunarodnih organizacija na proces stvaranja međunarodnog prava. Nesporno je da odluke međunarodnih organizacija zauzimaju sve značajnije mesto, ali su debate o pravnostvaralačkoj ulozi ovih organizacija u savremenom međunarodnom pravu još uvek žive. Saglasnosti nema, a svakako da najšire rasprave izazivaju odluke donete u međunarodnoj organizaciji univerzalnog karaktera – Ujedinjenim nacijama. Ključni zadatak našeg istraživanja biće da analizom prakse donošenja odluka u okviru Ujedinjenih nacija i ukrštanjem različitih argumenata međunarodnopravnih škola mišljenja, utvrdimo uticaj koji ova organizacija ima na stvaranje pravila međunarodnog prava. Takođe, nastojaćemo da istražimo da li odluke donete u okviru međunarodnih organizacija nose sa sobom nešto više od „moralne i političke snage”, ali i da proverimo domete tzv. mekog prava (soft law).

Sažetak ▼

Ideje o demokratskom (separatnom) miru iz vremena prosvetiteljstva detaljnije su teorijski razrađene tokom osamdesetih godina dvadesetog veka i sproveden je veliki broj kvantitativnih empirijskih proučavanja teorije demokratskog mira. U većini akademskih radova u obzir je uziman vrlo širok vremenski opseg ispitivanja, što je impliciralo neujednačenu metodološku obradu dostupnih podataka iz različitih perioda i time smanjivalo validnost konačnih nalaza. Tumačenje nalaza i osnovnih postavki na kojima je teorija bazirana takođe predstavljaju značajan problem oko kojeg još uvek nema konsenzusa. Cilj rada je kvantitativno ispitivanje eksplanatornog potencijala teorije u savremenom sistemu međunarodnih odnosa. Autor je ukrštanjem podataka o intenzitetu sukoba, baze Hajdelberškog Instituta za međunarodne sukobe i stepenu demokratičnosti država (Polity4) analizirao osnovnu tezu teorije demokratskog mira da demokratske države međusobno stupaju u sukobe. Ispitivanje je obuhvatilo 1985 registrovanih konflikata u periodu od 2010. do 2014. godine. Autor zaključuje da su polazne pretpostavke osnovane, ali da pretpostavka da demokratske države međusobno ne ratuju, restriktivno tumačeno, nije potvrđena.