Sažetak ▼

Izbijanje Rusko-ukrajinskog rata zaoštrilo je već prisutnu konfrontaciju Rusije i Sjedinjenih Država do nivoa kada se bez sumnje može govoriti o novom hladnom ratu, koji u odnosu na prethodni ima još veći potencijal eskalacije ka direktnom oružanom sukobu dveju sila. Nakon neuspeha Bajdenove administracije da „strukturira“ pomenutu konfrontaciju u prvoj fazi nove ukrajinske krize 2021, Vašington je prešao na novi pristup u odnosima s Rusijom – „obuzdavanje 2“, po ugledu na hladnoratovsko. Polazeći od neoklasičnog realizma, autor analizira zašto su SAD i Rusija došle do ove tačke i ima li izgleda da se u budućnosti njihova konfrontacija ublaži. Zaključak je da se odgovornost za novonastalu situaciju može naći podjednako na obe strane (u dominantnim revizionističkim spoljnopolitičkim idejama), kao i u delovanju sistemskih činilaca (raspodeli moći i geopolitičkom rasporedu), ali i ulozi Ukrajine. U perspektivi, opisano stanje produžiće se i nakon okončanja rata u Ukrajini, ali bi odgovarajuće izmene kako sistemskih, tako i unutrašnjih činilaca, mogle da ublaže konfrontaciju.

Sažetak ▼

Aktuelna kriza međunarodnog poretka otvorila je niz ozbiljnih pitanja o njenim dalekosežnim posledicama, perspektivama razvoja, mogućnostima prevazilaženja, kao i o trendu (re)pozicioniranja regionalnih aktera. U jeku ukrajinskog sukoba, posebnu naučnu pažnju privukli su pokušaji diplomatskog posredovanja preduzeti od strane Turske. U cilju boljeg razumevanja strateškog usmerenja i aktuelne pozicije Turske, osnovna namera ovog članka usmerena je ka rasvetljavanju odlika, dimenzija i funkcije diplomatskog posredovanja u okviru njene spoljne politike. Prvi deo članka razmatra širi teorijski okvir posvećen odlikama, dimenzijama, fazama i preduslovima diplomatskog posredovanja. Nakon toga predstavljen je sažet prikaz osnovnih odlika njenog kompleksnog državno-nacionalnog usmerenja. Na osnovu iniciranih i realizovanih medijatorskih procesa posmatranih u dužem vremenskom periodu, na širokom prostoru od Balkana, Bliskog istoka, do Kavkaza i Centralne Azije, središnji deo članka razmatra bitne karakteristike, motive, ciljeve i funkciju diplomatskog posredovanja u okviru spoljne politike Turske. Na osnovu izloženog može se izvesti zaključak da diplomatsko posredovanje predstavlja važno taktičko i spoljnopolitičko sredstvo pozicioniranja Turske u savremenim i nastupajućim međunarodnim okolnostima.

Sažetak ▼

Adaptacija na klimatske promene na Arktiku je moćan pojam zasnovan na izazovnoj i nestalnoj realnosti kontinuiranih složenih interakcija između prirodnih i društvenih struktura. Geofizički i geopolitički aspekti arktičkog sistema i globalnog konteksta su prirodno međusobno povezani, a ljudski aspekti društvenog postojanja su još više integrisani, što rezultira nizom kolektivnih mogućnosti, rizika i odgovornosti kako za civilizacije, tako i za građane Arktika i građane sveta. Naša analiza je pokazala da postoje najmanje tri ključna faktora koji stoje na putu sprovođenja arktičke agende o klimi: 1) nerešeni teritorijalni i drugi sporovi među arktičkim obalnim državama, 2) intenzivna (re)militarizacija regiona (sa Rusijom kao centralnim igračem) i 3) primetna ekonomska dinamika, praćena strateškom konkurencijom između ključnih aktera – uključujući nearktičke države, poput Kine. Prioriteti za region su i dalje postavljeni staromodnim, mehaničkim, političkim programima, kombinovanim sa neodrživim strategijama upravljanja prirodnim resursima. Uopšteno, ovo istraživanje ukazuje da sama pretnja klimatskih promena nije dovoljna da mobiliše arktičke nacije motivisane osećajem regionalnog građanstva niti da podigne svest o potrebi za koordinisanom i inkluzivnom politikom prilagođavanja klimatskim promenama, zasnovanom na arktičkoj saradnji.

Sažetak ▼

Rad pruža uvid u pozicioniranje ideje zla u savremenoj teorijskoj debati unutar nauke o međunarodnim odnosima i razmatra načine diskurzivne zloupotrebe te ideje u imperijalnoj praksi očuvanja i širenja liberalnog mira u ranom 21. veku. Autori prvo predstavljaju osnovne postavke u konceptualizaciji i tipologizaciji zla, te razmatraju kako su Rusoova i Kantova koncepcija porekla moralnog zla posredno uslovile diferencijaciju epistemoloških pristupa u proučavanju mračne strane međunarodnih odnosa. U središtu analize nalaze se protivrečnosti koje nastaju u procesu vrednovanja zla u vrtlogu svetske politike, i to u pogledu situacione legitimizacije zlih postupaka, značaja grupnog činjenja zla, relativizacije empatičke reakcije na patnje „drugih” i imperijalne taktike zloupotrebe etičkih argumenata protiv tzv. neliberalnih država. Autori predstavljaju i pojedina stanovišta koja bi trebalo da objasne načine i podstaknu da dođe do prevazilaženja „drugosti” u svetskoj politici posredstvom samopreobražaja i preobražaja odnosa sa tim „drugima”. Autori zaključuju da ideja zla, onako kako se tumači u ključu preovlađujuće pozitivističke epistemologije u nauci o međunarodnim odnosima, i to jednako u (neo)realističkoj i institucionalističkoj varijanti, i dalje pruža (pseudo)legitimacijski osnov za politiku intervencionizma liberalnih postindustrijskih demokratija protiv zemalja „otpadnika” sa globalne periferije.

Sažetak ▼

Spoljna politika Sjedinjenih Država bila je predmet brojnih debata, članaka, knjiga i istraživanja. Nijedna druga tema nije pobudilo toliko interesovanje, kako u akademskoj tako i u zajednici praktičara. To je posledica ogromne dominacije Sjedinjenih Država tokom proteklih decenija na međunarodnoj sceni. Jedan posebno interesantan aspekt spoljne politike Sjedinjenih Država je njihov odnos sa Ujedinjenim nacijama. Njihov odnos je prilično složen pošto su Sjedinjene Države jedan od osnivača i najuticajnijih članica ove organizacije, ali istovremeno pokazuje i tendenciju da ima oštre amplitude. Jedan od najočiglednijih je pomak koji je napravila Trampova administracija, i on je u oštrom kontrastu u poređenju sa prvom godinom Bajdenove administracije. U ovom članku, autor će istražiti kako je prva godina Bajdenove administracije (od 20. januara 2021. do 20. januara 2022.) uticala na odnose Sjedinjenih Država sa Ujedinjenim nacijama, u poređenju sa istorijskom ulogom SAD u ovoj organizaciji i Trampove i Bajdenove administracije. U istraživanju je kroz analizu dokumenata SAD i UN, kao i kroz istorijsk-pravni model, došao do nekoliko zaključaka, među kojima se ističe taj da uprkos velikim promenama na čelu SAD i drastičnog skretanja sa kursa njene administracije (u ovom slučaju zanemarivanja obaveza prema UN), spoljna politika SAD i odnos SAD-UN ostaje isti i u skladu sa višedecenijskom konstantom.