STRATEŠKA STABILNOST I MOGUĆNOSTI UKLJUČIVANЈA KINE U PREGOVORE O KONTROLI STRATEŠKOG NAORUŽANЈA

T. KOSTIĆ Marina (Naučni saradnik u Institutu za međunarodnu politiku i privredu, Beograd), marina@diplomacy.bg.ac.rs

U radu se istražuje kakve su uopšteno mogućnosti i ograničenja multilateralizacije pregovora o kontroli strateškog naoružanja i posebno uključivanja Kine u iste, budući da su SAD tokom 2019. i početkom 2020. godine uslovile produžetak Ugovora između SAD i Ruske Federacije o merama za dalјe smanjenje i ograničenje strateškog ofanzivnog naoružanja (Novi START) uklјučivanjem Kine u trilateralne pregovore o kontroli strateškog naoružanja. Osnovna hipoteza je da ograničenja i dalje nadilaze mogućnosti u pogledu multilateralizacije kontrole strateškog naoružanja i da su mogućnosti za uključivanje samo Kine minimalne. Osnovna hipoteza je proverena teorijskim razmatranjem pojma strateške stabilnosti i njegove transformacije od Hladnog rata do danas, kao i kroz četiri indikatora ili preduslova kineskog učešća u kontroli strateškog naoružanja: 1) kvantitativno smanjenje broja nuklearnog naoružanja SAD i Rusije do nivoa koji ima Kina, 2) umanjenje uloge koju nuklearno oružje ima u vojnim i bezbednosnim strategijama velikih sila, 3) umanjenje uloge nuklearnog naoružanja kao statusnog simbola supersile ili velike sile i 4) postizanje multilateralnog međunarodnog sporazuma (a ne trilateralnog) o ograničavanju upotrebe nuklearnog naoružanja. Autorka koristi pre svega komparativni metod, analizu sadržaja dokumenata i analizu diskursa. Autorka zaključuje da nepostojanje namere SAD i Rusije da dalje redukuju strateške snage i umanje ulogu nuklearnog naoružanja u svojim odbrambenim strategijama, ne postojanje saglasnosti oko toga ko sve treba da bude uključen u buduće pregovore o kontroli naoružanja i kinesko generalno nepoverenje u transparentnost i delotvornost kontrole naoružanja, utiču na to da Kina i u narednom periodu ostane van bilo kog vida kontrole strateškog, uključujući i nuklearnog naoružanja.

Ključne reči: strateška stabilnost, Novi START, kontrola naoružanja, Kina, SAD, međunarodna bezbednost