UDK 327(73)
Biblid: 0025-8555, 76(2024)
Vol. 76, No 3, str. 475-496
DOI: https://doi.org/10.2298/MEDJP2403475N
Pregledni rad
Primljeno: 22 Jul 2024
Prihvaćeno: 10 Sep 2024
CC BY-SA 4.0
Velika strategija Sjedinjenih Država – da li je kucnuo čas za uravnotežavanje s obale?
Nedeljković Stevan (University of Belgrade – Faculty of Political Sciences, Belgrade, Serbia), stevan.nedeljkovic@fpn.bg.ac.rs
U vremenu kada unipolarni trenutak počinje da jenjava, a svet multipolarnosti nadolazi, odvijaju se akademske debate o budućoj velikoj strategiji Sjedinjenih Država. Cilj ovog rada je da pruži doprinos toj debati kroz analizu uravnotežavanja s obale (offshore balancing), predloga velike strategije koji dolazi iz neorealističkog akademskog tabora. Ključno istraživačko pitanje na koje ovaj članak odgovara jeste – da li je uravnotežavanje s obale danas najpodesnija strategija za ostvarivanje vitalnih nacionalnih interesa Sjedinjenih Država (SAD)? Uzimajući moguću primenu ove strategije u Persijskom zalivu kao studiju slučaja – jednom od tri ključna regiona za nacionalne interese SAD – pokazaću da nije sazrelo vreme za strategiju uravnotežavanja s obale i da pati od sličnih manjkavosti kao i trenutna strategija dubokog angažovanja: prvo, povremeno ignoriše lekcije iz istorije i činjenice iz sadašnjosti; drugo, zanemaruje opasnosti vakuuma moći i izmenjeni strateški kontekst koji bi nastao američkim povlačenjem; treće, preterano se uzda u saveze u čiju delotvornost i sami realisti poslovično sumnjaju i četvrto, zanemaruje činjenicu da u XXI veku dobijaju na značaju asimetrične pretnje na koje je teško brzo i efikasno odgovoriti. Na kraju, iznosim tvrdnju da će uravnotežavanje iz daljine verovatno biti velika strategija SAD-a 2050. godine, ali da će do tada primat imati strategija selektivnog angažovanja.
Ključne reči: Sjedinjene Države, velika strategija, nacionalni interes, uravnotežavanje s obale, Persijski zaliv, neorealizam