MEĐUNARODNI PROBLEMI

Sažetak ▼

U ovom radu autori komparativno analiziraju razvoj regionalne saradnje u Evropi nakon Drugog svetskog rata i na Zapadnom Balkanu od 1999. godine. U tom kontekstu oni ukazuju na sličnosti i razlike zapadnobalkanske regionalne saradnje (sa posebnim akcentom na period posle 2006. godine odnosno posle preoblikovanja Pakta za stabilnost u Jugoistočnoj Evropi u Regionalni savet za saradnju i nakon 2014. godine od pokretanja Berlinskog procesa), sa sličnim formama saradnje u Evropi poput Nordijskog saveta ministara, Višegradske grupe i Beneluksa. Stoga autori pristupaju uporednoj analizi sastava ovih regionalnih foruma i njihovim oblastima saradnje sa Savetom za regionalnu saradnju, Procesom saradnje u Jugoistočnoj Evropi i Berlinskim procesom. S tim u vezi autori konstatuju da postoje više nego očigledne sličnosti regionalne saradnje na Zapadnom Balkanu pre svega sa Višegradskom grupom, a u značajnoj meri i sa Beneluksom. U nešto manjoj meri postoji sličnost regionalne saradnje na Balkanskom poluostrvu sa nordijskim vidovima, a pre svega zahvaljujući izostanku formiranja Parlamentarne skupštine Zapadnog Balkana previđene 2013. godine.Autori zaključuju da postoje brojne prepreke uspostavljanju intenzivnije i produbljenije regionalne saradnje na Zapadnom Balkanu, a pre svega vezano za izostanak višestrano prihvaćenog regionalnog identiteta, različite interese lidera država u regionu vezano za njenu „izvornost“, konfrontirane stavove dominantnih mnjenja i predominantne uticaje različitih zapadnih aktera.

Sažetak ▼

Analizirajući strateški pristup idustrijskom razvoju tri vodeće industrijske zemlje (Nemačka, Kina i Sjedinjene Američke Države), kao i izabrane kvantitativne pokazatelje industrisjkog razvoja, cilj ovog rada je da odredi koja zemlja ima tehnološku superiornost u industriji. Rezultati istraživanja ukazuju da Kina ima najambiciozniji pristup i pretenziju da zauzme lidersku poziciju u velikom broju visoko-tehnoloških industrija. Kina još od 1990-tih godina ostvaruje napredak u performansama industrije, a 2014. godine je postala druga industrijska sila današnjice, odmah nakon Nemačke, dok su SAD od 2017. godine na četvrtom mestu. Kina naročito prednjači u pogledu učešća industrijskih proizvoda u globalnoj trgovini i učešća proizvedene dodate vrednosti u ukupnom svetskom bruto domaćem proizvodu. U oblasti visoke tehnologije, od 2015. godine Kina i Nemačka jačaju međusobnu saradnju, dok su bilateralni odnosi između Kine i SAD zategnuti zbog trgovinskog rata. I dok SAD, kao treći najveći spoljnotrgovinski partner Nemačke (nakon Kine i Holandije), u međusobnoj spoljnotrgovinskoj razmeni ostvaruje deficit, Kina sa inicijativom „Pojas i put“ pravi prodor ka evropskom tržištu, što je u skladu sa strategijom zauzimanja pozicije globalnog lidera u oblasti visoke tehnologije.

Sažetak ▼

Predmet ovog rada je da istraži politiku i ulogu Pokreta nesvrstanih zemalja (PNZ) po pitanju nuklearnog razoružanja u 21. veku. Nuklearno razoružanje nastavlja da bude najviši prioritet PNZ zbog čega zaslužuje posebno mesto u analizi delovanja PNZ u savremenim međunarodnim odnosima. Ova politika i uloga su međutim i u novom veku oblikovani donošenjem i izražavanjem načelnih stavova o neophodnosti nuklearnog razoružanja sa veoma malo postignutih rezultata, nekad i među sopstvenim članstvom. Kroz analizu sadržaja i komparaciju dokumenata PNZ donešenih na samitima Pokreta ili u okviru multilateralnih foruma koji se bave pitanjima razoružanja i međunarodne bezbednosti, kao i sekundarnih izvora koja se bave pitanjem razoružanja i Pokretom nesvrstanih autorka zaključuje da je uloga nesvrstanih u polju nuklearnog razoružanja pre svega u održavanju ovog pitanja visoko na međunarodnoj agendi i kao vida kontrabalansa zahtevima nuklearnih sila za neproliferacijom nuklearnog naoružanja. Ova uloga međutim slabi iz najmanje šest razloga: značaja koje pojedine države članice PNZ pridaju nuklearnom naoružanju, njihovim odbijanjem da pristupe ili u potpunosti ispune univerzalne i regionalne instrumentime nuklearnog razoružanja, (zlo)upotrebom PNZ kao sredstva ostvarivanja pojedinačnih interesa država članica za promocisanje pitanja koju nemaju značajniju podršku ostalih država članica Pokreta, izostankom bilo kakve mere PNZ koja bi osudila ili sankcionisala ovakvo ponašanje unutar Pokreta, dok se one stalno ponavljaju prema drugim državama poput Izraela i SAD, neujednačene „prozivke“ pojedinačnih NWS država koje poseduju nuklearno naoružanjeza nepoštovanje načela i mera razoružanja i nepostojanja adekvatnih mehanizama, ali i namere PNZ da aktivnije učestvuje u rešavanju postojećih kriza u vezi sa razoružanjem i neproliferacijom.

Sažetak ▼

Pokret nesvrstanih je nakon raspada bipolarnog sveta i okončanja procesa dekolonizacije, kako u teoriji tako i u praksi, u potrazi za novim identitetom. Shodno tome, najčešće se pominje mogućnost da NAM bude medijator u odnosima između velikih sila (s posebnim akcentom na Kinu), pa će deo ovog rada biti posvećen analizi ove mogućnosti. Ipak, fokus će biti kako na administrativnoj strukturi NAM i mogućnosti za njegovu transformaciju iz pokreta u organizaciju ili neku drugi oblik saradnje čvrste strukture tako na analizi najčešćih i najznačajnije tema iz oblasti međunarodnog prava i reforme Ujedinjenih nacija u konačnim dokumentima NAM.

Sažetak ▼

Autori nastoji da pokaže da je predvodnička uloga Evropske unije u domenu meke moći bila neadekvatna i ispod očekivanja tokom pojedinih perioda pandemije, čemu su dodatno doprinele proaktivne kampanje drugih međunarodnih aktera u Evropi. Prema mišljenju autora, takvi nepovoljni rezultati mogu se prvenstveno povezati sa štetnom činjenicom da Unija percipira i tretira aspekte poput procesa masovne vakcinacije ne samo kao zdravstveno-humanitarno pitanje, već i kao geopolitičku aktivnost. Autori smatraju da je logika Evropske unije velikim delom oblikovana ranijim geopolitičkim neslaganjima spram Kine i Rusije, a posledično i njihovim angažmanom u Evropi u kontekstu pandemije. Pored toga, pogoršani odnosi sa Ujedinjenim Kraljevstvom dodatno su doprineli nepovoljnom međunarodnom okruženju. U radu se prepoznaje da su spomenuti međunarodni akteri koristili različite instrumente meke moći tokom procesa masovne vakcinacije stanovništva protiv KoVida-19 u Evropi, što je ishodovalo i posledicama koje uobičajeno spadaju u domen tvrde moći. Rivalstvo između gorespomenutih aktera ispoljava se u vidu nepovoljnih fenomena poput „vakcinalnog nacionalizma“ i „geopolitike cepiva“. Autori polemišu da bi za domen javnog zdravlja i narušenu reputaciju Unije u pojedinim delovima Srednje i Istočne Evrope bilo povoljnije da je tom domenu pristupljeno manje isključivo i selektivno, odnosno da je pokazano više fleksibilnosti i pragmatizma.